بررسی نقش عوامل ژئومورفیک در فرسایش کناری رودخانه ها (مطالعه موردی: رودخانه کشکان)

رودخانه های طبیعی به واسطه ویژگی های پویایی و دینامیک خود همواره از نظر ابعاد، شکل، راستا و الگو در حال تغییر هستند. هرگونه تغییری که بر سیستم روخانه تحمیل گردد، تعادل موجود را برهم زده و رودخانه را به سمت ایجاد موازنه جدید سوق خواهد داد. زمین های حاشیه رودخانه تحت تاثیر این دینامیک همواره در معرض خطراتی از جمله ناپایداری بستر قرار دارند. در این پژوهش،مورفولوژی قسمتی از رودخانه کشکان در استان لرستان در محدوده شهر پلدختر تا پل گاومیشان، به طول 25 کیلومتر با استفاده از روش توالی زمانی- استنتاج بررسی می گردد. عکس های هوایی سال 1334، عکس های هوایی 1376، تصاویر سنجنده liss 3 از ماهواره irs p6 سال 1385 و تصویر geo  eye منطقه، را در محیط نرم افزار arc gis رقومی نموده، در مرحله بعد پارامترهای هندسی رودخانه شامل طول موج، طول دره، ضریب خمیدگی، زاویه مرکزی و شعاع دایره مماس بر قوس رودخانه اندازه گیری شد. در ادامه پارامترهای هندسی مذکور را مورد تحلیل آماری قرار داده و در چهار دوره زمانی، مورد مقایسه قرار گرفت. همچنین جهت بررسی سیلاب رودخانه، به عنوان یکی از عوامل مؤثر در تغییر بستر رودخانه ها، پهنه بندی سیلاب رودخانه با استفاده از نرم افزار hec-ras انجام شد. نتایج مطالعه و مقایسه این پارامترها در چهار دوره زمانی نشان می داد که الگوی رودخانه کشکان در تمامی سال های مورد نظر در بازه های شماره 4،1 و 5 از نوع پیچان رودی و در بازه 2 و 3 از نوع پیچان رودی توسعه یافته می باشد. قوس هایی از رودخانه که در سال های مورد نظر بیشترین تغییر را نشان می دهند نیز در بازه 2 و 3 قرار دارند. در نهایت مشخص گردید که عامل زمین شناسی و سیلابی بودن رودخانه در بازه های شماره 2 و 3، مهمترین عوامل در تغییرات بستر رودخانه کشکان و بالطبع فرسایش کناری این رودخانه می باشد. عامل توپوگرافی مهمترین عاملی است که سبب گردیده رودخانه در بازه های شماره 2 و 3 که در دشت سیلابی قرار دارند بیشترین تغییرات مسیر را نشان دهد.